3 Δεκεμβρίου, παγκόσμια ημέρα για άτομα με αναπηρία.

3 Δεκεμβρίου, παγκόσμια ημέρα για άτομα με αναπηρία.

Τα τελευταία χρόνια η 3 του Δεκέμβρη έχει καθιερωθεί σαν παγκόσμια ημέρα αφιερωμένη στους ανθρώπους με κάθε μορφή αναπηρίας (είναι επίσης παγκόσμια ημέρα ποίησης και… ύπνου).

Η αναπηρία ορίζεται ως μια κατάσταση όπου το άτομο βιώνει ένα έλλειμμα αισθητηριακό, κινητικό ή νοητικό, σε σχέση με ένα φυσιολογικό πρότυπο. Η ύπαρξη αυτού του ελλείμματος έχει ως αποτέλεσμα τη δυσκολία προσαρμογής του ατόμου στο κοινωνικό περιβάλλον, ιδιαίτερα σε τομείς επικοινωνίας, κίνησης, συμπεριφοράς, εκπαίδευσης, επαγγελματικής κατάρτισης και ενσωμάτωσης καθώς και αυτονομίας.

 Η αναπηρία είναι μια πολυδιάστατη κατάσταση ζωής. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (2001), «η αναπηρία είναι ένα σύνθετο και μεταβαλλόμενο φαινόμενο, που οφείλεται στην αλληλεπίδραση των προσωπικών χαρακτηριστικών ενός ατόμου και των χαρακτηριστικών του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο το άτομο αυτό ζει».

1.      Οι δομές της κοινωνικής πρόνοιας που έχουν σχέση με την αναπηρία πρέπει να στοχεύουν σε δύο κύριους τομείς: α)την ιατρική αποκατάσταση του ατόμου και β)την βοήθεια για την ομαλή προσαρμογή και ενσωμάτωση του ατόμου στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Οι δύο αυτοί τομείς χωρίζονται σε επιμέρους υποομάδες δράσεων.

Σύμφωνα με την ΕΣΑΜΕΑ (Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες) το ποσοστό ατόμων με αναπηρία που ζουν στον ελληνικό χώρο είναι στο 9%, ενώ σύμφωνα με στοιχεία του ΥΠΕΧΩΔΕ (1997) το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 12%.

Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η αναπηρία παρουσιάζει ένα μεγάλο φάσμα αναγκών και τα άτομα με διάφορες ιδιαιτερότητες δεν αποτελούν μια ομοιογενή ομάδα. Η αναπηρία κάποιου ατόμου μπορεί να είναι εμφανής ή αφανής, μόνιμη ή προσωρινή, σοβαρή ή ελαφριάς μορφής. Μπορεί δε να παρουσιαστεί σε οποιαδήποτε ηλικία και κοινωνική τάξη και οι επιπτώσεις (ψυχολογικές, οικονομικές, κοινωνικές) είναι πολύ σοβαρές τόσο για το ίδιο το άτομο όσο και για την οικογένεια του.

Στην ελληνική πραγματικότητα η οικογένεια καλείται να σηκώσει όλο το βάρος των δυσκολιών που παρουσιάζονται με την εμφάνιση ενός παιδιού με αναπηρία μέσα σε αυτή. Σε αντίθεση σε όλα σχεδόν τα ευρωπαϊκά κράτη, εφαρμόζονται προγράμματα Πρώιμης Παρέμβασης, όπου Κοινωνικοί Λειτουργοί σε συνεργασία με Ψυχολόγους, βοηθούν την οικογένεια να αντιμετωπίσουν τα διάφορα προβλήματα που παρουσιάζονται είτε ανάμεσα στο ζευγάρι, στα αδέρφια ή στις συναλλαγές της οικογένειας με τις διάφορες κοινωνικές υπηρεσίες και γενικά εφαρμόζοντας μαζί με τους γονείς, προγράμματα ανάπτυξης δεξιοτήτων.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση κατανοεί ότι η αναπηρία είναι άμεσα συνδεδεμένη με το περιβάλλον και τονίζει τους περιβαλλοντολογικούς φραγμούς οι οποίοι δημιουργούν εμπόδια στη πλήρη συμμετοχή των ατόμων στα διάφορα κοινωνικά δρώμενα και θα πρέπει να εξαλειφθούν. Η εξάλειψη αυτών των εμποδίων θα βοηθήσει τα άτομα με αναπηρία να ζουν με περισσότερη αξιοπρέπεια και καλύτερη ποιότητα ζωής.

Δυστυχώς παρόλο που υπάρχουν Ευρωπαϊκές νομοθεσίες, οι πολιτικές για την αντιμετώπιση της αναπηρίας παραμένουν σε μεγάλο βαθμό στη δικαιοδοσία του κάθε κράτους μέλους. Έτσι από όλες αυτές τις νομοθεσίες τα κράτη μπορούν να εφαρμόζουν κατά βούληση όποιους κανόνες θέλουν και αν θέλουν.

Αναζητώντας στη χώρα μας δομές και προγράμματα που να υποστηρίζουν την αυτόνομη ή ημιαυτόνομη διαβίωση, θα δούμε ότι αυτά είναι σχεδόν ανύπαρκτα. Βασικά εμπόδια είναι η αδιαφορία της πολιτείας, οι παραδοσιακές αντιλήψεις και προκαταλήψεις της κοινωνίας για την αναπηρία και το πιο σημαντικό η απουσία ενδιαφέροντος καθώς και η απουσία άσκησης πολιτικής πίεσης από τους συλλόγους αναπήρων και των γονέων τους προς την εκάστοτε κυβέρνηση.

     Ένα από τα πολλά κωμικοτραγικά που συμβαίνουν στη χώρα μας είναι το να υπάρχουν ανάπηροι δύο ταχυτήτων. Οι ανάπηροι οι οποίοι, θα λέγαμε, ότι ανήκουν στην ελίτ δηλαδή τυφλοί, παραπληγικοί, κωφοί, κ.α. και οι οποίοι όλοι αυτοί  μπορούν να διεκδικήσουν τα δικαιώματα τους, και οι ανάπηροι οι οποίοι στερούνται επαρκούς νοημοσύνης για να διεκδικήσουν τα αυτονόητα. Αποτέλεσμα αυτού του διαχωρισμού είναι να συμβαίνουν «σημεία και τέρατα» που αρχίζουν από την χορήγηση επιδομάτων μέχρι τις «ειδικές επιτροπές» που θα πρέπει να περνάει ακόμη και ένα άτομο με σύνδρομο Down για να πιστοποιηθεί το αυτονόητο. Ότι δηλαδή το άτομο αυτό εξακολουθεί να έχει το σύνδρομο καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του!!

Ακολουθώντας αυτή τη πορεία η ποιότητα και το μέγεθος των υπηρεσιών διαφέρει σημαντικά όχι μόνο από χώρα σε χώρα αλλά και μέσα στην ίδια τη χώρα.

Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η ανισότιμη μεταχείριση καθώς και η διαφορά στη παρεχόμενη ποιότητα υπηρεσιών πράγμα που έχει σαν αντίκτυπο την αμφιβόλου ποιότητα διαβίωσης καθώς και την έλλειψη  σεβασμού, από όλους εμάς,  των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία.

Γιώργος Στεργιούλας