Κυριακή 6 Νοεμβρίου 2016

Η Θεσσαλονίκη απελευθερώνεται από τη ναζιστική κατοχή.

30 Οκτώβρη 1944
Η Θεσσαλονίκη απελευθερώνεται από τη ναζιστική κατοχή.

Η είσοδος των γερμανικών στρατευμάτων στη Θεσσαλονίκη στις 6 Απρίλη του 1941 εγκαινίασε την περίοδο της Κατοχής για την πόλη, μια περίοδο ιδιαίτερα σκοτεινή για τον λαό της και καθοριστική για την μετέπειτα πορεία και ιστορία της.

Η Θεσσαλονίκη υπήρξε πάντα μια ιδιαίτερη περίπτωση πόλης στον βαλκανικό νότο. Η εθνολογική της σύσταση ακόμα και μετά τη συνθήκη της Λωζάνης (1923) και την εγκατάσταση των προσφύγων υπήρξε ιδιαίτερα μπερδεμένη ενώ πολύ ισχυρή παρέμενε η ισπανόφωνη εβραϊκή κοινότητα της πόλης. Παράλληλα η σπουδαία γεωστρατηγική θέση και το λιμάνι της υπήρξαν το «μήλον της Έριδος» για τις ιμπεριαλιστικές επιδιώξεις όλων των βαλκανικών εθνικισμών.

Ήδη από τις αρχές του εικοστού αιώνα και λίγο πριν την ενσωμάτωσή της στο ελληνικό κράτος (1912) η Θεσσαλονίκη αποτέλεσε το επίκεντρο σπουδαίων εξελίξεων στο εργατικό και ευρύτερο λαϊκό κίνημα. Εδώ ιδρύθηκε η περίφημη Φεντερασιόν (1909), εδώ έδρασε ο σπουδαίος αγωνιστής Αβραάμ Μπεναρόγια που πρωταγωνίστησε στη δημιουργία της ΓΣΕΕ (1917) και την ίδρυση του ΣΕΚΕ –μετέπειτα ΚΚΕ- (1918), εδώ αναπτύχθηκαν σπουδαίοι και πολύ συχνά αιματηροί εργατικοί αγώνες όπως η μεγάλη απεργία του Μάη του 1936 και η βάναυση καταστολή της από την κυβέρνηση του κατοπινού φασίστα δικτάτορα Μεταξά.

Παράλληλα όμως η Θεσσαλονίκη υπήρξε και σημείο συνάντησης διάφορων ακροδεξιών, παρακρατικών οργανώσεων, όπως η περίφημη 3Ε (Εθνική Ένωσις Ελλάς) που πρωταγωνίστησε στα γεγονότα της συνοικίας Κάμπελ το 1931 ενάντια στο πολυπληθές εβραϊκό στοιχείο της πόλης.

Όλα τα παραπάνω συντέλεσαν στην κατάσταση που δημιουργήθηκε στην πόλη και την ευρύτερη περιοχή της κεντρικής Μακεδονίας αμέσως μετά την εγκατάσταση της τριπλής Κατοχής στην Ελλάδα (γερμανική, ιταλική και βουλγάρικη). Ο εβραϊκός πληθυσμός της πόλης βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα από την αρχή της Κατοχής και μέχρι τον Αύγουστο του 1943 οπότε και εκτοπίστηκε το σύνολο σχεδόν των Εβραίων της Θεσσαλονίκης στο στρατόπεδο θανάτου του Άουσβιτς- Μπιρκενάου. Η πείνα, οι στερήσεις, οι ταλαιπωρίες και τα αντίποινα των κατακτητών σε κάθε μικρή ή μεγάλη πράξη αντίστασης αποτέλεσαν κι εδώ, όπως και στην Αθήνα, τα κύρια χαρακτηριστικά της Κατοχής. Στο Επταπύργιο φυλακίζονται και εκτελούνται αγωνιστές που συλλαμβάνονται από τους ναζί και τους «έλληνες» συνεργάτες τους στα Τάγματα Ασφαλείας στα διάφορα μπλόκα που στήνονται στην πόλη.

Από τις 15 Μάη του 1941 (πριν ακόμα πέσει η Κρήτη) στη Θεσσαλονίκη ιδρύεται η πρώτη αντιστασιακή οργάνωση, η Ελευθερία, που θα οργανώσει και τα πρώτα ένοπλα τμήματα σε Κιλκίς και Σέρρες για την προστασία της σοδειάς από τις επιτάξεις των κατακτητών και την αντίσταση στον επιχειρούμενο εκβουλγαρισμό των υπό βουλγάρική κατοχή περιοχών της Μακεδονίας και της Θράκης. Σύντομα η οργάνωση αυτή θα προσχωρήσει στο ΕΑΜ και η ομότιτλη εφημερίδα της «Ελευθερία» θα γίνει το επίσημο όργανο της σημαντικότερης αντιστασιακής οργάνωσης. Στην πόλη οργανώνονται συσσίτια και δράσεις αλληλεγγύης από το ΕΑΜ και τις οργανώσεις δορυφόρους του. Στις 25 Μαρτίου 1943 οι αντιστασιακές οργανώσεις οργανώνουν διαδήλωση της νεολαίας της πόλης στον Λευκό Πύργο κάτω από τη μύτη του κατακτητή. Τον Ιούλιο του 1943, κι ενώ δοσίλογοι, «εθνικιστές» και συνεργάτες των ναζί σιωπούν, το ΕΑΜ ξεσηκώνει τον λαό της πόλης και τελικά ματαιώνει τα σχέδια για ενσωμάτωση της Μακεδονίας στο βουλγαρικό κράτος.

Ήδη από το καλοκαίρι του 1944 ο κλοιός του ΕΑΜ- ΕΛΑΣ γύρω από την πόλη σφίγγει. Ο κατακτητής και οι συνεργάτες του ετοιμάζονται προς αποχώρηση ενώ τα αντίποινα σκληραίνουν (μπλόκα σε Τούμπα και Καλαμαριά). Παρά τα συμφωνηθέντα από την ηγεσία του ΕΑΜ στην Καζέρτα (26 Σεπτεμβρίου 1944) οι επικεφαλείς του ΕΛΑΣ στη Κεντρική Μακεδονία Μάρκος Βαφειάδης και Ευριπίδης Μπακιρτζής διατάσσουν την είσοδο των ανταρτών στην πόλη. Η Θεσσαλονίκη απελευθερώνεται σταδιακά και με βαρύ φόρο αίματος και από τις δύο πλευρές. Οι δυνάμεις του εφεδρικού ΕΛΑΣ στην πόλη αποτρέπουν την ανατίναξη των υποδομών της Θεσσαλονίκης από τους αποχωρούντες κατακτητές και τους «έλληνες» συνεργάτες τους. Στις 30 Οκτώβρη του 1944 ο ΕΛΑΣ απελευθερώνει την Θεσσαλονίκη.




Για ευνόητους λόγους η επέτειος της απελευθέρωσης της πόλης μας από τους ναζί αποσιωπήθηκε από το μετεμφυλιακό, μισαλλόδοξο ελληνικό κράτος. Η ιστορία της αντίστασης και της νίκης ενός ολόκληρου λαού και της πρωτοπορίας του ενάντια στον πανίσχυρο κατακτητή έπρεπε πάση θυσία είτε να ξεχαστεί είτε να αλλοιωθεί αναβαπτισμένη στα νάματα μιας επίπλαστης «εθνικής ενότητας». 

Φέτος για πρώτη φορά μετά από 72 χρόνια η επέτειος αυτή επισημοποιείται. Είναι τουλάχιστον οξύμωρο πάντως η επισημοποίηση αυτή να γίνεται από μία πολιτική ηγεσία πλήρως υποταγμένη στις επιταγές των επικυρίαρχων της χώρας είτε αυτοί λέγονται «δανειστές», «θεσμοί», Ευρωπαϊκή Ένωση, ΝΑΤΟ κτλ… Πρόκειται για μια επισημοποίηση «ακίνδυνη» για το σύστημα, το ίδιο σύστημα που επί τόσα χρόνια αποσιώπησε αυτή τη μεγάλη νίκη του λαού και της Αντίστασης.

Ωστόσο τα διδάγματα της Αντίστασης και Νίκης του λαού μας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο παραμένουν επίκαιρα στο σήμερα, που περισσότερο από ποτέ αποδείχνεται ότι μόνο αυτός ο λαός οργανωμένος και αποφασισμένος μπορεί να σταματήσει την κατρακύλα και τον όλεθρο της χώρας παλεύοντας για ζωή, λευτεριά και τιμή. Για ανεξαρτησία και αξιοπρέπεια… Έτσι τιμά κανείς το παρελθόν του και καθορίζει το μέλλον του…








0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου